Ο καθένας µπορεί να υποστεί,
κάποια στιγµή στην ζωή του, µια µορφή βίας. Η βία έχει πολλά πρόσωπα.
Δεν είναι µόνο σωµατική, αλλά και σεξουαλική και συναισθηµατική. Τις πιο
πολλές φορές, όµως, ένα άτομο έχει κακοποιηθεί και ψυχολογικά και
σεξουαλικά. Καθημερινά, στις ειδήσεις ακούμε για ακραία περιστατικά βίας
με θύματα μικρά παιδιά. Μέσα στους τοίχους ενός σπιτιού, παίζονται
ανθρώπινες τραγωδίες και κανείς δεν μπορεί να τις αντιληφθεί μέχρι ένα
τυχαίο περιστατικό να τις φέρει στην επιφάνεια. Οι συνέπειες είναι
καταστροφικές για τη ζωή του ατόμου.
Ποιες διαστάσεις μπορεί να πάρει η ψυχολογική βία σε μια οικογένεια;
• Καβγάδες µεταξύ των γονιών: Όταν
ένα παιδί ζει σε ένα ήσυχο περιβάλλον και εισπράττει καθηµερινά την
αγάπη και το σεβασµό του ενός γονιού προς τον άλλον, νιώθει
συναισθηµατική ασφάλεια. Αντίθετα, αν η καθηµερινότητά του
χαρακτηρίζεται από καβγάδες, εντάσεις, διαφωνίες και έντονα ξεσπάσµατα
θυµού µεταξύ των γονιών, ο κόσµος του καταρρέει. Το πιο σηµαντικό όµως
είναι ότι το παιδί, ζώντας µε καβγάδες, χάνει την εµπιστοσύνη του προς
τους γονείς του, άρα δυσκολεύεται να στηριχτεί πάνω τους και έτσι
καλλιεργείται η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Τα παιδιά μιμούνται τον τρόπο που οι γονείς του λύνουν τις διαφορές μεταξύ τους και τον υιοθετούν στη ζωή τους.
Φράσεις που υποτιμούν την προσωπικότητα του άλλου, σωματική βία και
γενικότερα κάθε συμπεριφορά που δεν προάγει τον διάλογο ως μέσο επίλυσης
των διαφορών, δεν αποδέχεται την διαφορετικότητα, ενθαρρύνουν πράξεις
βίας. Ο
τρόπος επίλυσης αυτός λαμβάνεται ως μοναδικός και σωστός από το παιδί,
που με τη σειρά του το χρησιμοποιεί στο σχολείο του και τον κύκλο των
συνομηλίκων του.
• Υποτίµηση και γελοιοποίηση: Πολλοί
γονείς, έχουν αντικαταστήσει το ξύλο µε τις υστερικές φωνές και
ουρλιαχτά, που έχουν σοβαρές επιδράσεις στον ψυχικό κόσµο των παιδιών.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα άγρια ξεσπάσµατα θυµού, τα µειωτικά σχόλια, η
γελοιοποίηση, η λεκτική εχθρότητα, έστω και σε µέτριο βαθµό µέσα στο
σπίτι, διαταράσσουν τον ύπνο των παιδιών, το οποίο επιφέρει κούραση και
άλλα προβλήµατα, όπως κακή διάθεση, µειωµένες σχολικές επιδόσεις και
έλλειψη ενέργειας. Η λεκτική βία µπορεί να είναι εξαιρετικά επώδυνη, µε
µακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις και δυστυχώς τα συναισθηµατικά
τραύµατα επουλώνονται πιο δύσκολα από τις ουλές της σωµατικής βίας.
• Aµέλεια και έλλειψη φροντίδας: Δυστυχώς,
υπάρχουν παραδείγµατα γονέων που αµελούν τις καθηµερινές ανάγκες των
παιδιών τους, όπως τη διατροφή, την εκπαίδευση, την ιατρική
παρακολούθηση, τις επιθυµίες τους. Όταν οι γονείς δεν έχουν αρκετό χρόνο
να αφιερώσουν στα παιδιά τους, αυτά µπορεί να αισθανθούν «µόνα» να
αντιµετωπίσουν τα ερωτήµατα και τα καθηµερινά προβλήµατα που προκύπτουν.
Αν το παιδί βρεθεί χωρίς στήριξη, τότε τα µικρά προβλήµατα µπορεί να
γίνουν µεγάλα, ειδικά στην εφηβεία, οπότε οι ανησυχίες και οι πιέσεις
είναι αυξηµένες. Αν αδιαφορούµε για την πρόοδό του στο σχολείο, για τις
παρέες του, για τα χόµπι του, το παιδί χάνει το ενδιαφέρον του και παύει
να προσπαθεί, νιώθοντας πως δεν υπάρχει νόηµα, αφού κανείς δεν θα το
επιβραβεύσει.
• Σιωπηλή εχθρότητα: Μερικοί
γονείς εκφράζουν σιωπηλά την εχθρότητα µεταξύ τους, πιστεύοντας ότι τα
παιδιά δεν µπορούν να την αντιληφθούν. Κάνουν λάθος. Τα παιδιά έχουν
ένστικτο και είναι σε θέση να αντιληφθούν πότε οι γονείς τους λένε
ψέµατα και προσποιούνται. Η συνέπεια αυτής της συµπεριφοράς των γονιών
είναι παιδιά που υποφέρουν από τον αρνητισµό που προσλαµβάνουν
καθηµερινά. Μην µπορώντας να εξωτερικεύσουν τα συναισθήµατά τους,
αποµακρύνονται και υποφέρουν σιωπηλά.
Οι παραπάνω καταστάσεις σε
καμία περίπτωση δεν εξασφαλίζουν ένα υγιές περιβάλλον για να μεγαλώσουν
τα παιδιά με αρμονικό τρόπο υιοθετώντας τα σωστά εφόδια για την ενήλικη
ζωή.
